Hastalıkların erken tespiti ve önlenmesi açısından önemli olan sağlık taramaları her yaş grubundan insana uygulanabilmektedir. Özellikle 40 yaş sonrası ortaya çıkma olasılığı yüksek olan hastalıkların kontrolü hayati önem taşımaktadır. Check Up programları kişilerin ihtiyaçlarına göre hekim tarafından belirlenebilir ve cinsiyete göre, yaşa göre, hastalıklara göre farklı programlar oluşturulabilir. Erken tespit edildiği takdirde tedavi oranı yüksek olan hastalıklar fark edilmeyip ilerlediği durumda tedavi oranı düşmekte ve hastalarda başka sağlık problemlerine de sebep olmaktadırlar. Bu nedenle erken tanı, erken tedavi için düzenli sağlık taramaları çok önemlidir.
Yapılan Testler
Düzenli sağlık taramaları ve testler hastalık problemlerini henüz başlamadan ya da ilerlemeden tespit etmek açısından çok önemlidir. Birçok sağlık problemi erken tespit edildiği takdirde kolaylıkla tedavi edilebilecekken hastalığın tespitinde geç kalınması durumunda hem hastanın genel sağlık etkilenmekte, hem de tedavi sürecini zorlaştırmakta, tedavi süresini uzatmaktadır. Check up bir hastanın ya da sağlıklı bir kişinin genel sağlık durumunun tespit edilmesi ve varsa bu sağlık problemlerine erken tespiti için yapılan muayene ve testleri içeren genel sağlık taramasıdır. Check Up programları Kadın Check Up Programı, Erkek Check Up Programı, Çocuk Check Up Programı gibi başlıklara ya da diyabet, kalp, kemik erimesi, kanser gibi bazı hastalıklara yönelik olarak da özel başlıklara ayrılabilirler.
Hangi muayene ve testlere ihtiyacınız olduğu yaşınız, cinsiyetiniz, ailenizin hastalık geçmişiniz, sigara kullanımınız, kilonuz, ne kadar aktif bir yaşam sürdüğünüz, beslenme alışkanlıklarınız gibi etkenlere bağlı olarak belirlenir. Bu nedenle bir sağlık taramasına gitmeden önce ailenize ait hastalık geçmişini öğrenmek, önceden yaptırmış olduğunuz aşıların sürelerini ve geçerliliklerini öğrenmek ve varsa hekiminize danışmak istediğiniz soruları listelemek önemlidir. Genel olarak bir check up kan tahlili, idrar tahlili, kalp elektrosu (EKG), akciğer filmi, karın ultrasonu gibi tetkikleri içerir. Bunlar dışında özellikle kadınlara yönelik olarak mamografi, jinekolojik muayene ve erkeklere yönelik olarak prostat muayenesi gibi tetkikler de yapılır. 40 yaş üzeri kişilerde gaitada gizli kan, düzenli eforlu EKG, 50 yaş üzeri kişilerde ise kolonoskopi, endoskopi gibi ileri düzey tetkikler gereklidir.
Aile hikayesine bağlı olarak düzenli şeker, kolesterol, tansiyon tetkikleri uygulanabilir. Tüm bunlar dışında sizin sorularınız, belirttiğiniz problemler ve hekiminizin görüşü doğrultusunda diş muayenesi, vücut kompozisyon saptaması, tiroid taraması, diş muayenesi, hepatit taraması, kemik yoğunluğu taraması, endokrinolojik muayeneler gibi daha birçok farklı tetkik uygulanabilir. Yapılan muayene ve tetkikler sonucu bir hastalık tespit edilmesi durumunda hekim tarafından hastalığa yönelik bir tedavi programı oluşturulur. Henüz bir hastalık oluşmamış ancak hastalık riski oluşturan durumlar tespit edildiği durumda ise hekiminizin önerileri doğrultusunda beslenme alışkanlıklarınıza, yaşam tarzınıza, aktivite alışkanlıklarınıza ya da risk oluşturan diğer durumlara yönelik düzenlemeler yapılabilir. Gerekli olduğu bazı durumlarda koruyucu aşılar ve egzersiz programları da reçete edilebilir. Hastalığın erken tespiti, tedavisi ve koruyucu tüm bu girişimler çok önemlidir.
Kapsadığı Hastalıklar
Geçirdiğimiz hastalıklar yaşımız, cinsiyetimiz, kilomuz, genetiğimiz, çevresel faktörler, beslenme alışkanlıklarımız, yaşam tarzımız, fiziksel aktivite düzeyimiz gibi birçok farklı neden bağlıdır. Bu nedenle özellikle aile hastalık geçmişimize, kronik hastalıklarımıza bağlı olarak ve hekimler tarafından önerildiği üzere 40 yaşından sonra düzenli olarak bazı sağlık taramalarını yaptırmamız sağlığımız için çok önemlidir. Dünyada sık görülen yüksek tansiyon, şeker, kolesterol gibi hastalıklar ya da yine sık görülen akciğer kanseri, bağırsak kanseri, meme kanseri gibi hastalıklar erken tespit edildikleri takdirde başarılı bir şekilde kontrol edilebilen ve tedavisi mümkün olan hastalıklardır. Ancak bu tip hastalıkların geç tespiti hem vücudun diğer sistemlerinin de zarar görmesine hem de hastalığın tedavisinin zorlaşmasına neden olabilmektedir.
Özellikle bazı hastalıklar çok az belirti göstererek sinsi bir şekilde seyredebilirler. Bu tip hastalıkların tespitinde düzenli sağlık taramaları çok önemlidir. Örneğin, kolon kanserleri birçok hasta tarafından ileri evrelerine kadar farkedilemediği için belli yaş sonrası hekim önerisi doğrultusunda gerekli tetkiklerin yapılması gerekmektedir. Benzeri şekilde yüksek tansiyon toplumda çok sık görülen ancak birçok hasta tarafından fark edilemeyen bir hastalıktır. Günümüzde sağlık taramaları sayesinde yüksek tansiyon tespiti kolay ve kontrolü etkili bir şekilde yapılabilen bir hastalık haline gelmiştir. Sigara ve alkol kullanımı da akciğer kanseri, KOAH, karaciğer hastalıkları gibi problemlere risk oluşturmaktadır.
Bu tip alışkınlıklara sahip kişiler bir sağlık problemi hissetmeseler dahi olası hastalıkların tespiti için düzenli sağlık taraması yaptırmaları gerekmektedir. Yine aynı şekilde hali hazırda kronik bir hastalığa sahip kişiler kronik hastalıkların diğer vücut sistemlerine verebileceği zararları önceden tespit etmek amacıyla sağlık taramalarını düzenli bir şekilde yaptırmaları gerekmektedir. Kadınlar için düzenli sağlık taramaları dahilinde incelenmesi gereken hastalıklar meme kanserleri, rahim kanserleri, tiroid kanserleri, koroner kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, diyabet, Alzheimer şeklinde sıralanabilir. Erkekler için ise sık görülen prostat kanseri, akciğer kanseri, kolorektal kanserler, yüksek tansiyon, koroner kalp hastalıkları, diyabet ve Alzheimer hastalıklarının incelenmesi erken teşhis için önemlidir. Bu tip hastalıkların oluşumunda henüz hastalıklar oluşmadan hastalığı tetikleyen birçok faktör vardır. Obezite, hormonal problemler, metabolizma bozuklukları gibi durumlar bu tip hastalıkların oluşumu ile ilişkili olabilmektedir. Bu problemlerin tespiti ve kontrolü hastalıkları oluşmadan engellemeyi sağlamaktadır.